Program Moje Ciepło proponuje wsparcie do instalacji pomp ciepła w nowych domach. Jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać dotację?

Dofinansowanie w Programie Moje Ciepło może otrzymać osoba fizyczna, która jest właścicielem lub współwłaścicielem nowo wybudowanego domu jednorodzinnego, w przypadku którego na dzień składania wniosku o dotację:

• nie zostało złożone zawiadomienie o zakończeniu budowy albo nie został złożony wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1333, z późn. zm.) lub
• zostało złożone zawiadomienie o zakończeniu budowy, ale nie wcześniej niż 1 stycznia 2021 r. albo został złożony wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie wcześniej niż 1 stycznia 2021 r.

Czy każdy nowy dom kwalifikuje się do programu?

Aby uzyskać wsparcie, należy wykazać podwyższony standard energetyczny budynku. W pierwszym, uruchomionym w 2022 r. naborze, wskaźnik nieodnawialnej energii pierwotnej EP nie może przekraczać 63 kWh/(m² × rok).  W kolejnych latach wskaźnik ten będzie jeszcze niższy i nie będzie mógł przekraczać 55 kWh/(m² × rok). Dla porównania, zgodnie z Warunkami Technicznymi 2021 określającymi standard nowo budowanych domów, wskaźnik EP nie może przekraczać 70 kWh/(m² × rok).

Dla potwierdzenia wyżej wymienionego warunku, do wniosku o dotację należy dołączyć charakterystykę energetyczną budynku (tzw. projektowana charakterystyka energetyczna), która jest częścią projektu budowlanego lub świadectwo charakterystyki energetycznej – dokument, który może być sporządzony dla ukończonego budynku.

Warto również dodać, że wnioskodawcą może być jedynie osoba wskazana w pozwoleniu na budowę. W przypadku zakupu budynku od dewelopera, nie ma możliwości uzyskania dotacji. Jedyną możliwością w tym przypadku jest przeniesienie pozwolenia na budowę na kupca domu, gdy roboty budowlane nie zostały zakończone.

Co należy uczynić, jeśli w projekcie domu ujęte było inne urządzenie grzewcze, a jego właściciel zmienił zdanie i zamierza skorzystać z rządowego wsparcia do pomp ciepła...

W przypadku, gdy formalnie budowa nie została zakończona lub nie złożono wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, a w projektowanej charakterystyce energetycznej ujęto inne źródło ogrzewania, np. kocioł gazowy, należy ten dokument zaktualizować i ująć w nim zainstalowaną pompę ciepła. Odstępstwa od projektu budowlanego polegające na zmianie źródła ogrzewania (za wyjątkiem instalacji kotła na paliwo stałe) nie stanowią zmiany istotnej i nie wymagają sporządzenia tzw. projektu zamiennego, dzięki czemu formalności są ograniczone do minimum.

Oczywiście nadal należy spełnić wszystkie kryteria udziału w Programie Moje Ciepło, np. odnośnie daty oddania budynku do użytkowania, czy też odpowiedniej energooszczędności.

Jeżeli natomiast złożono zawiadomienie o zakończeniu budowy lub dom został już oddany do użytkowania, sporządzić należy świadectwo charakterystyki energetycznej – dokument opierający się na identycznych zasadach co projektowana charakterystyka energetyczna, ale sporządzany dla ukończonego budynku.

Sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej stanowi koszt kwalifikowany w programie, a ponadto ważne jest przez 10 lat od momentu jego wystawienia lub do momentu wprowadzenia istotnych modernizacji mających wpływ na charakterystykę energetyczną budynku, co w przyszłości może pozwolić na wzięcie udziału w innych programach wsparcia, jeśli takie się  pojawią.

Zarówno zaktualizowana projektowana charakterystyka energetyczna, jak i świadectwo charakterystyki energetycznej powinny zostać sporządzone przez uprawnionego certyfikatora energetycznego, który oprócz niezbędnych uprawnień posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Specjalista ten może również pomóc w odpowiednim doborze rozwiązań w oparciu o indywidualnie przygotowane dla budynku obliczenia, nie zaś osobiste preferencje, czy obiegowe opinie.

Czy Program Moje Ciepło przewiduje, by oprócz pompy ciepła użytkować również inne urządzenia grzewcze? Jeśli tak, to jakie?

W programie dopuszczalne jest użytkowanie hybrydowej pompy ciepła, to znaczy urządzenia współpracującego z innym źródłem ogrzewania – nie może to jednak być źródło ciepła zasilane paliwem stałym. Oczywiście zakup drugiego źródła ogrzewania nie jest kosztem kwalifikowanym w programie.
Pompa ciepła będąca elementem takiego układu musi spełniać te same kryteria co urządzenie będące jedynym źródłem ogrzewania w budynku, czyli przede wszystkim odpowiednią klasę efektywności energetycznej.

Czy w domu objętym wsparciem programu możemy użytkować kominek?

Możemy, jednak pod warunkiem, że wykorzystujemy go czysto rekreacyjnie, a nie jako główne źródło ciepła w budynku. Oznacza to, że nie może on posiadać żadnej formy rozprowadzania ciepła do innych pomieszczeń, ani płaszcza wodnego.

Może to stanowić pewien problem w przypadku niskiej jakości projektów budowlanych, które restrykcyjne kryteria w zakresie energooszczędności spełniają głównie dzięki ujęciu w bilansie cieplnym budynku właśnie kominka, będącego formalnie źródłem ogrzewania na biomasę i mogącego do pewnego stopnia obniżyć obliczeniowe zapotrzebowanie budynku na energię pierwotną.

Co należy uczynić w sytuacji, gdy budowany dom nie spełnia wymogów programu. Jak możemy obniżyć wskaźnik EP?

W przypadku, gdy prace budowlane nie są jeszcze daleko posunięte, poprawa charakterystyki energetycznej budynku jest stosunkowo prosta.

Czasem wystarczy jedynie dołożenie nieco termoizolacji, np. wełny w stropie lub użycie materiałów o lepszych parametrach, np. styropianu grafitowego w miejsce zwykłego białego EPSu.

Najskuteczniejszą metodą jest jednak zastosowanie w budynku instalacji fotowoltaicznej, która może obniżyć zapotrzebowanie na energię pierwotną nawet o ponad 30%. Jest również stosunkowo mało inwazyjną metodą, jeśli chcemy uniknąć remontu po niedawnym zakończeniu prac budowlanych.

Bardzo skutecznym rozwiązaniem jest także montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła – to właśnie ciepło „uciekające” z budynku przez wentylację stanowi większą część strat na ogrzewaniu.

Oczywiście możliwości jest dużo więcej i każdy przypadek należy tu z inwestorem rozpatrywać indywidualnie mając na uwadze również jego osobiste preferencje oraz niezbędne nakłady finansowe.

Ważne by takich zmian nie wykonywać „na ślepo”. Profesjonalny audytor energetyczny pomoże dobrać rozwiązania w taki sposób, by nie tylko obniżyć zapotrzebowanie domu na energię, ale również skrócić czas zwrotu z inwestycji do minimum.

Co poradzi Pan w sytuacji, gdy dom już został oddany do użytku i jest ogrzewany kotłem na gaz. Czy jest szansa na uzyskanie wsparcia, i co należy uczynić?

Budynki, które zostały wybudowane zgodnie z obowiązującymi Warunkami Technicznymi 2021 są na ogół bardzo dobrze przystosowane do ogrzewania ich pompą ciepła, nawet jeśli dotychczasowym źródłem ciepła był kocioł gazowy (szczególnie kondensacyjny będący od lat standardem w nowych budynkach).

Można więc z powodzeniem zmienić źródło ogrzewania na pompę ciepła lub zdecydować się na układ hybrydowy, w którym nowe urządzenie będzie współpracować z dotychczasowym kotłem na gaz. Obie te inwestycje mogą kwalifikować się do dofinansowania w Programie Moje Ciepło.

Istotnym zastrzeżeniem jest tu jednak by nasza instalacja była układem niskotemperaturowym, zasilanym wodą grzewczą o temperaturze max 35^oC, co w praktyce oznacza wykorzystanie ogrzewania płaszczyznowego lub podłogowego.